تیروئید یک غده پروانه ای شکل در گردن است ، که هورمون هایی برای کنترل انرژی بدن تولید می کند. وقتی می گوییم کسی بیماری تیروئید دارد ، یعنی این غده یا کم کار شده یا پرکار شده است. اما گواتر یعنی بزرگ شدن غده تیروئید. گاهی گواتر با کم کاری یا پرکاری همراه است ، اما ممکن است تیرویید فقط بزرگ شود اما عملکرد آن طبیعی باشد. بنابراین ، تیرویید یک غده است ، بیماری تیروئید مربوط به عملکرد آن است و گواتر به اندازه آن مربوط می شود. برای آشنایی بیشتر با تفاوت تیروئید و گواتر بهتر است مقاله تهیه شده توسط بهترین جراح سر و گردن در تهران دکتر سعید سهراب پور را مطالعه نمایید.
تفاوت تیروئید و گواتر چیست؟
- تیروئید
نام غده ای پروانه ای شکل در جلوی گردن است که با ترشح هورمون های T3 و T4، نقش مهمی در تنظیم متابولیسم ، رشد و عملکرد بسیاری از اندام های بدن دارد. بیماری تیروئید به اختلال در عملکرد این غده گفته می شود و معمولاً به دو شکل کم کاری تیروئید (Hypothyroidism) یا پرکاری تیروئید (Hyperthyroidism) بروز پیدا می کند. در این شرایط ، میزان هورمون های ترشح شده از حالت طبیعی خارج می شود و علائمی مانند خستگی ، تغییر وزن ، تپش قلب یا اختلال در تمرکز ایجاد می گردد.
- گواتر
در مقابل تفاوت تیروئید و گواتر ، گواتر به بزرگ شدن غیرطبیعی غده تیرویید گفته می شود که می تواند با عملکرد طبیعی ، کم کار یا پرکار تیرویید همراه باشد. به‌عبارتی ، فرد ممکن است گواتر داشته باشد ، اما سطح هورمون ها در آزمایش خون نرمال باشد. دلایلی مانند کمبود ید ، بیماری های خود ایمنی مانند هاشیموتو یا گریوز ، یا وجود ندول در غده تیروئید می توانند منجر به ایجاد گواتر شوند.
گواتر ناشی از کم کاری تیروئید است یا پرکاری؟
آنچه که باید از تفاوت تیروئید و گواتر بدانید آن است که گواتر می تواند هم در کم کاری تیروئید و هم در پرکاری تیروئید دیده شود. در کم کاری تیروئید ، به خصوص در بیماری هایی مانند تیروئیدیت هاشیموتو ، غده تیروئید برای جبران کاهش هورمون ها تلاش می کند بزرگ تر شود و همین باعث گواتر می شود. در پرکاری تیرویید نیز ، مانند بیماری گریوز ، فعالیت بیش از حد غده باعث افزایش اندازه آن می شود. البته گاهی گواتر با عملکرد طبیعی تیروئید هم دیده می شود که به آن گواتر یوتیرویید می گویند. بنابراین ، گواتر لزوماً نشانه کم کاری یا پرکاری نیست ، اما در بسیاری از موارد با یکی از این دو اختلال همراه است و نیاز به بررسی دارد.
چگونه بفهمیم گواتر داریم یا بیماری تیروئید؟
برای اینکه بفهمیم گواتر داریم یا بیماری تیروئید ، می توان به نکات و روش های زیر توجه کرد که به وضوح تفاوت تیروئید و گواتر را به شما نشان می دهد :
بررسی علائم ظاهری
- وجود ورم یا برجستگی در جلوی گردن ، مخصوصاً هنگام بلع ، می تواند نشانه گواتر باشد.
بررسی علائم عملکردی تیروئید
- خستگی ، افزایش وزن ، یبوست و سردی (نشانه های کم کاری)
- تپش قلب ، اضطراب ، تعریق زیاد و کاهش وزن (نشانه های پرکاری)
معاینه توسط پزشک برای تشخیص تفاوت تیروئید و گواتر
- پزشک با لمس گردن می تواند بزرگی غده تیرویید یا وجود گره ها را بررسی کند.
- سونوگرافی گردن : برای بررسی اندازه غده ، وجود ندول ها یا تغییرات ساختاری.
- اسکن تیروئید (در موارد خاص) : برای بررسی دقیق تر عملکرد قسمت های مختلف غده.
- آزمایش خون : انجام آزمایش تیروئید و اندازه گیری سطح هورمون های TSH، T3 و T4 مشخص می کند که عملکرد تیروئید طبیعی ، کم کار یا پرکار است.
گواتر خطرناک تر است یا بیماری تیروئید؟
این که گواتر خطرناک تر است یا بیماری تیرویید نشان دهنده تفاوت تیروئید و گواتر می باشد که بستگی به علت زمینه ای هر کدام دارد. گواتر به تنهایی و در صورتی که عملکرد غده تیروئید طبیعی باشد ، معمولاً خطرناک نیست و فقط یک تغییر در اندازه غده است. بسیاری از گواترها بدون علائم هستند و فقط در معاینه یا سونوگرافی کشف می شوند. اما اگر گواتر بسیار بزرگ شود یا باعث فشار بر نای و مری شود ، ممکن است نیاز به درمان جدی تری داشته باشد. در مقابل ، بیماری تیروئید یعنی اختلال در عملکرد غده تیروئید ، که می تواند کم کاری یا پرکاری تیرویید باشد. این اختلالات اگر درمان نشوند ، ممکن است مشکلات جدی تری مانند اختلالات قلبی ، ضعف عضلانی ، ناباروری ، یا اختلالات روانی ایجاد کنند. در نتیجه ، بیماری تیرویید معمولاً خطرناک تر از گواتر ساده است ، چون مستقیماً بر عملکرد بدن تأثیر می گذارد. البته در هر دو مورد ، تشخیص و درمان به موقع اهمیت دارد.
تفاوت های تشخیصی تیروئید و گواتر چیست؟
تفاوت تیروئید و گواتر عمدتاً در نوع و نحوه بروز علائم ، تغییرات ساختاری و عملکردی این دو حالت دیده می شود. تیروئید یک غده در گردن است که هورمون های مهم تنظیم کننده متابولیسم بدن را تولید می کند ، در حالی که گواتر به بزرگ شدن غیرطبیعی این غده گفته می شود که می تواند ناشی از کمبود ید ، التهاب یا مشکلات عملکردی باشد. از نظر تشخیصی ، در بررسی تیروئید طبیعی ، اندازه و شکل غده معمولاً ثابت و بدون تغییر است و عملکرد هورمونی در محدوده نرمال قرار دارد. اما در گواتر ، غده تیروئید بزرگ شده که این بزرگی ممکن است به صورت یکنواخت یا غیر یکنواخت (ندولار) باشد.
تشخیص اولیه با معاینه فیزیکی و لمس گردن انجام می شود ؛ در گواتر ، بزرگ شدن غده قابل لمس است. برای تأیید و بررسی بیشتر، آزمایش های خونی برای اندازه گیری هورمون های تیروئیدی (T3، T4 و TSH) انجام می شود. در تیروئید طبیعی ، این هورمون ها در محدوده نرمال هستند ، اما در گواتر بسته به علت ممکن است نرمال ، بالا یا پایین باشند. سونوگرافی تیروئید نیز ابزار مهمی برای تشخیص است که انداز ه، ساختار و وجود ندول ها را نشان می دهد. در موارد مشکوک ، نمونه برداری (بیوپسی) نیز انجام می شود. در نهایت ، تفاوت اصلی در تشخیص بین تیروئید طبیعی و گواتر ، بزرگ شدن و تغییرات ساختاری غده و تغییر عملکرد هورمونی است که توسط پزشک و ابزارهای تشخیصی مشخص می شود.
آیا گواتر می تواند منجر به مشکلات تیروئیدی شود؟
بله ، گواتر می تواند منجر به مشکلات تیروئیدی شود ، به ویژه اگر درمان نشود یا علت زمین های آن کنترل نگردد. گواتر به بزرگ شدن غیرطبیعی غده تیروئید گفته می شود که ممکن است ناشی از کمبود ید ، اختلالات ایمنی ، التهاب یا مشکلات عملکردی تیروئید باشد. این بزرگ شدن می تواند باعث فشردگی ساختارهای اطراف گردن شود و در برخی موارد مشکلاتی مانند دشواری در بلع ، تنفس یا تغییر صدا ایجاد کند. از نظر عملکردی ، گواتر ممکن است با کم کاری تیروئید (کاهش تولید هورمون های تیروئیدی) یا پرکاری تیروئید (افزایش تولید هورمون ها) همراه باشد. در گواتر سمی ، غده به طور بیش از حد هورمون تولید می کند و باعث مشکلاتی مانند افزایش ضربان قلب ، کاهش وزن و اضطراب می شود. در مقابل ، گواتر ناشی از کمبود ید معمولاً به کم کاری تیروئید منجر می شود که باعث خستگی ، افزایش وزن و افسردگی می گردد. بنابراین ، گواتر اگر به موقع تشخیص و درمان نشود ، می تواند باعث مشکلات جدی تیروئیدی شود و نیازمند مراقبت پزشکی دقیق است.
تفاوت تیروئید و گواتر از نظر اندازه و شکل چگونه است؟
تفاوت تیروئید و گواتر از نظر اندازه و شکل ، یکی از مهم ترین معیارهای تشخیصی است که به پزشکان کمک می کند تا وضعیت غده تیروئید را بهتر ارزیابی کنند. تیروئید طبیعی یک غده کوچک و پروانه ای شکل است که در قسمت جلوی گردن ، درست زیر سیبک گلو قرار دارد. اندازه این غده در افراد بالغ معمولاً بین ۱۵ تا ۲۰ گرم است و شکل آن متقارن و یکنواخت است. سطح تیروئید طبیعی نرم و صاف بوده و به صورت یکنواخت در دو طرف گردن توزیع شده است. در حالت طبیعی ، غده تیروئید به گونه ای است که به راحتی قابل لمس نیست و بزرگ شدگی خاصی ندارد.
اما گواتر به بزرگ شدن غیرطبیعی غده تیروئید گفته می شود که می تواند در اندازه و شکل متفاوت باشد. این بزرگ شدن ممکن است به صورت یکنواخت (گواتر منتشر) یا غیر یکنواخت و ندولار (وجود توده یا گره در غده) باشد. در گواتر منتشر ، کل غده به طور هم زمان بزرگ می شود و شکل کلی پروانه ای حفظ می شود ، اما اندازه آن از حد طبیعی بزرگ تر است. در گواتر ندولار، علاوه بر افزایش اندازه ، توده هایی به شکل گره های جداگانه یا چندگانه در داخل غده دیده می شود که ممکن است اندازه و شکل کلی غده را نامنظم کند.
اندازه گواتر می تواند از یک تغییر کوچک و قابل چشم پوشی تا بزرگ شدن قابل توجه باشد که ممکن است باعث برجستگی واضح در گردن شود و گاهی مشکلات تنفسی یا بلع ایجاد کند. این بزرگ شدگی ممکن است در یک طرف یا هر دو طرف تیروئید رخ دهد. در نهایت ، تیروئید طبیعی دارای اندازه و شکل ثابت ، متقارن و بدون توده است ، در حالی که گواتر با بزرگ شدن غیرطبیعی ، تغییر شکل و ممکن است با وجود گره های متعدد همراه باشد که ظاهر غده را نامنظم می کند و نیاز به ارزیابی دقیق تر پزشکی دارد.
